نقش نیروی دریایی ایران به فرماندهی ناخدا افضلی در جنگ ایران و عراق به تقل از دکتر حمید احمدی

منبع: کتاب "تحقیقی درباره تاریخ انقلاب ایران" از صفحه 818 تا 820

پس از حمله عراق به ایران، استراتژی نیروی دریایی ایران این بود که عراق را در استفاده از راه آبی در خلیج فارس محروم کنند. این استراتژی در روز 7 آذر 1359 یعنی 78 روز پس از آغاز جنگ با عملیات دریایی معروف به عملیات مروارید به نتیجه نشست.

بارگیری و تخلیه کالا برای عراق از طریق بندر ام القصر که خارج از اروندرود است، انجام می گرفت. صدور نفت عراق از طریق دو سکوی عظیم نفتی به نامهای البکر و الامیه، واقع در مصب اروندرود انجام می گرفت. در عملیات پیروزمندانه مروارید، این سکوهای نفتی منهدم و عملاً صدور نفت عراق از طریق دریا قطع گردید و بدین ترتیب، رفت و آمد کشتی‌های نفت کش و تجاری برای کشور عراق از این طریق نا ممکن شد.

در این عملیات دریایی، 4 فروند ناوچه موشک انداز عراقی کلاس اوزا ساخت شوروی و چند فروند یگان های شناور دیگر عراقی توسط نیروی دریایی ایران غرق شدند. روز هفتم آذر 59 طرحی از سوی نیروی دریایی ارتش به نام مروارید به اجرا در آمد و بر اساس این طرح، به سکوهای نفتی الامیه و البکر که شریان اصلی صادرات نفت عراق از خلیج فارس بود حمله شد. این روز نقطه اوج عملیات بود که 11 فروند شناور عراقی به قعر دریا فرستاده شد و نیروی دریایی عراق عملا فلج و جریان صدور نفت عراق از طریق خلیج فارس قطع شد و سیادت دریایی در این عملیات کسب شد. پس از این عملیات، 90 درصد از صادرات و واردات ایران از طریق دریا با سهولت انجام شد. یکی از عوامل مهم پیروزی جمهوری اسلامی ایران در جنگ، دفاع میهنی، باز بودن راه صادرات و واردات ایران بود که به همت نیروی دریایی ارتش با کمترین خطر انجام می شد. (دریادار زاهدی معاون و هم آهنگ کننده نیروی دریایی، روزنامه اطلاعات، 6 آذر 1379 به مناسبت بیستمین سالگرد عملیات مروارید و روز نیروی دریایی ایران)

پس از موفقیت این عملیات، نیروی دریایی ایران برتری خود را در دریا به اثبات رسانید و از ماه سوم شروع جنگ، نقش مسلط خود را بر نیروی دریایی عراق نشان داد.

به هر حال، از همان نخستین روزهای جنگ، نیروی دریایی عراق از وحشت نیروی دریایی ایران در عرصه نبرد دریایی حضور پیدا نمی کرد. روایت زیر مربوط به 17 سال بعد و درباره روز سوم جنگ است:

"تا پایان روز سوم مهرماه، خرمشهر از سمت شلمچه و جاده اهواز-خرمشهر کاملاً در محاصره قرار گرفت. تحت این شرایط گردان توپخانه 175 میلیمتری منطقه از کار افتاد و گردان تانگ نیز قدرت رزمی خود را از دست داده بود. به منظور کم کردن فشار دشمن به خرمشهر و آبادان، لشگر 92 اهواز دستور داد آتشبارهای مستقر در آبادان با حداکثر توان خود مواضع دشمن را در منطقه نبرد زیر آتش بگیرند. بالاخره گردان 165 زرهی نیز که در محور شلمچه دفاع می‌کرد توان زرهی خود را از دست داد و 60 نفر از پرسنل آن شهید شدند و تمام دژها تخلیه گردیدند...در جبهه خلیج فارس، هنوز شدت نبرد هوایی در جزیره خارک و اطراف آن قرار داشت، به طوری که تخلیه هوایی اهالی جزیره اجباری شد."

در روز سوم مهرماه 1359 حدود 400 نفر از اهالی خارک به بوشهر تخلیه شدند و آتش سوزی هایی که در جزیره رخ داده بود مهار شد.

"همزمان در اثر تلاش مدافعان پدافند هوایی خارک چند فروند از هواپیماهای دشمن نیز در این منطقه سرنگون شدند. دامنه نبرد دریایی تا بنادر فاو و ام القصر در خور عبدالله گسترش یافت و نیروی دریایی عراق مجبور شد تعدادی از ناوها و ناوچه های خود را به بنادر کویت و سایر شیخ نشین های جنوب خلیج فارس اعزام کند. بدین ترتیب روز سوم مهرماه به پایان رسید." (ویژه نامه هفته دفاع مقدس، روزنامه اطلاعات، 5 مهرماه 1376)

همچنین لازم است به نقش خلبانان هلیکوپترهای نیروی دریایی علاوه بر عملیات نظامی به تلاشهایشان درخصوص تخلیه اهالی خرمشهر به هنگام سقوط خرمشهر و در نجات جان انسانهای پرشماری نقش داشتند، اشاره شود.